Từ Bài Toán Bất Đắc Dĩ Đến Chiến Lược Giá Trị Bền Vững Trong Nông Nghiệp Hiện Đại
1. “Bán tháo sau thu hoạch” – Hệ quả mang tính cấu trúc của chuỗi giá trị nông sản
Trong nhiều năm, hiện tượng bán tháo ngay sau thu hoạch đã trở thành “thông lệ bất đắc dĩ” đối với phần lớn doanh nghiệp và hợp tác xã nông sản tại Việt Nam.
Nguyên nhân không nằm ở thiếu thị trường, mà xuất phát từ một điểm nghẽn mang tính hệ thống:
- Áp lực sinh lý sau thu hoạch (respiration, ethylene, mất nước)
- Thiếu năng lực bảo quản chủ động
- Không kiểm soát được thời gian bán hàng
Khi nông sản không thể bảo quản dài ngày, thời gian trở thành kẻ thù lớn nhất. Doanh nghiệp buộc phải:
- bán nhanh,
- bán rẻ,
- chấp nhận điều kiện giá từ thương lái hoặc buyer,
dù cầu thị trường vẫn đang tồn tại.
2. Cơ chế sinh học khiến nông sản “ép” doanh nghiệp phải bán gấp
Ngay sau thu hoạch, nông sản bước vào giai đoạn hô hấp mạnh, với ba quá trình chính:
• Tiêu hao đường và chất khô
• Sản sinh ethylene thúc đẩy chín
• Mất nước qua bề mặt vỏ
Nếu không được kiểm soát:
- Độ cứng giảm nhanh
- Hàm lượng dinh dưỡng suy giảm
- Nguy cơ nấm mốc và thối nhũn tăng cao
Trong điều kiện chỉ làm lạnh thông thường, quá trình này chỉ chậm lại một phần, nhưng không đủ để tạo “thời gian chờ giá”.
➡ Doanh nghiệp bị “dồn vào góc”, buộc phải xả hàng.
3. Bán tháo không phải do dư cung – mà do thiếu thời gian bảo quản
Thực tế cho thấy:
- Nhiều thời điểm giá thị trường phục hồi sau 7–14 ngày
- Nhu cầu xuất khẩu vẫn có, nhưng lịch tàu hoặc thủ tục bị gián đoạn
- Buyer sẵn sàng trả giá cao hơn nếu hàng giữ được chất lượng đồng đều
Tuy nhiên, nếu thời gian bảo quản tối đa chỉ 3–5 ngày, doanh nghiệp không thể chờ.
➡ Thiếu thời gian = mất quyền định giá.
4. Bảo quản chủ động: Điều kiện tiên quyết để thoát khỏi bán tháo
Muốn thoát khỏi vòng xoáy bán tháo, doanh nghiệp cần chuyển từ bảo quản thụ động sang bảo quản chủ động, trong đó trọng tâm là:
Kiểm soát hô hấp – không chỉ làm lạnh
Hệ thống Controlled Atmosphere Storage System (CASS) cho phép:
- Giảm O₂ xuống ngưỡng tối ưu (2–5%)
- Tăng N₂ để ức chế hô hấp
- Giảm tốc độ chín 30–60%
- Hạn chế sự phát triển của vi sinh vật gây hại
- Giữ cấu trúc mô và hàm lượng dinh dưỡng
➡ Thời gian bảo quản kéo dài gấp nhiều lần so với kho lạnh thường.
5. Từ “bán tháo” sang “chờ giá”: Bản chất là đầu tư thời gian
Khi doanh nghiệp có thể bảo quản nông sản thêm:
- 10 ngày
- 20 ngày
- thậm chí 30–60 ngày (tùy loại trái cây)
thì chiến lược kinh doanh thay đổi hoàn toàn:
- Chủ động phân bổ lịch bán
- Không phụ thuộc thương lái
- Có khả năng đàm phán giá
- Bán theo nhu cầu thị trường, không theo áp lực sinh học
Thời gian bảo quản chính là “vốn lưu kho sinh học”.
6. Hiệu quả kinh tế: Thoát bán tháo = bảo toàn biên lợi nhuận
Các phân tích thực tế trong ngành cho thấy:
- Chênh lệch giá giữa bán tháo và bán đúng thời điểm: 15–40%
- Tỷ lệ hao hụt sau thu hoạch có thể giảm từ 20–25% xuống dưới 5%
- Doanh nghiệp kiểm soát được dòng tiền và kế hoạch bán hàng quanh năm
➡ Lợi nhuận không đến từ việc trồng nhiều hơn, mà từ giữ được giá trị sau thu hoạch.
7. Bán tháo là biểu hiện của chuỗi giá trị yếu – không phải lỗi của người trồng
Cần nhìn nhận rõ:
- Người nông dân không sai
- Doanh nghiệp không thiếu năng lực thị trường
- Vấn đề nằm ở mắt xích sau thu hoạch
Khi chuỗi giá trị được “gia cố” bằng công nghệ bảo quản đúng chuẩn, nông sản:
- không còn bị ép giá,
- không còn lệ thuộc thời điểm thu hoạch,
- và có thể bước vào chuỗi cung ứng hiện đại.
Kết luận
Thoát khỏi cảnh bán tháo sau thu hoạch không phải là câu chuyện giá cả, mà là câu chuyện thời gian.
Doanh nghiệp chỉ thực sự làm chủ thị trường khi làm chủ được:
- tốc độ hô hấp của nông sản,
- chất lượng trong suốt thời gian lưu kho,
- và quyền quyết định thời điểm bán.
Trong nông nghiệp hiện đại, lợi nhuận không nằm ở ruộng – mà nằm ở cách giữ sản phẩm sau khi rời khỏi ruộng.
——
CÔNG TY TNHH BẢO QUẢN RAU QUẢ CASSS
• Hotline: 0931790829 – 0931780829
• Email: cass@cass.vn
• Website: cass.vn
• Địa chỉ kho (trước sáp nhập): Lô F5, Đường số 6, KCN Hoà Bình, Huyện Thủ Thừa, Tỉnh Long An
Địa chỉ kho (sau sáp nhập): Lô F5, Đường số 6, KCN Hoà Bình, Xã Thủ Thừa, Tỉnh Tây Ninh
